حشرات و آفات گیاهی از مهمترین چالشهای کشاورزی مدرن محسوب میشوند. این آفات با تخریب محصولات زراعی، کاهش کیفیت و کمیت تولید و انتقال بیماریهای گیاهی، خسارات گستردهای به بار میآورند. یکی از راهکارهای مؤثر برای مقابله با این آفات، استفاده از حشرهکشهای شیمیایی است. سم اتیون (Ethion) یکی از حشرهکشهای ارگانوفسفره است که به دلیل اثربخشی بالا، ماندگاری مناسب و تأثیرگذاری بر طیف وسیعی از آفات در کشاورزی کاربرد گستردهای دارد.
در این مقاله، به بررسی ترکیب، مکانیسم اثر، مزایا، معایب، نحوه مصرف و نکات ایمنی مربوط به سم اتیون خواهیم پرداخت.
اتیون یک حشرهکش و کنهکش از گروه ارگانوفسفرهها است که با تأثیر بر سیستم عصبی آفات، باعث از بین رفتن آنها میشود. این سم دارای خاصیت تماسی و گوارشی بوده و میتواند از طریق برگ، ساقه و حتی ریشه گیاه جذب شود.
ویژگیهای کلی سم اتیون:
اتیون با مهار آنزیم استیلکولیناستراز در سیستم عصبی حشرات و کنهها، انتقال پیامهای عصبی را مختل میکند. این اختلال باعث فلج شدن، بیحرکتی و در نهایت مرگ آفات میشود.
این سم بهدلیل خاصیت تماسی و سیستمیک، میتواند وارد بافتهای گیاهی شده و برای مدت طولانی در برابر آفات مؤثر باقی بماند.
اتیون برای کنترل طیف گستردهای از آفات در محصولات زراعی مانند گندم، برنج، پنبه و ذرت استفاده میشود. این سم باعث کاهش جمعیت حشرات مکنده، جونده و برخی کنهها شده و به افزایش کیفیت و کمیت محصول کمک میکند.
درختان میوه مانند مرکبات، سیب، هلو، انگور و انار در معرض حمله آفات مخربی همچون شتهها، شپشکها، مگسهای سفید و تریپسها هستند. استفاده از سم اتیون باعث کاهش سریع جمعیت این آفات و افزایش سلامت درختان میشود.
در برخی مناطق، از سم اتیون برای کنترل آفات در مزارع چای و قهوه استفاده میشود. این سم به محافظت از برگها و افزایش کیفیت نهایی محصول کمک میکند.
در مزارع نیشکر و پنبه، اتیون برای کنترل حشراتی مانند ملخها، شتهها و کنهها به کار میرود. این سم با خاصیت نفوذپذیری بالا، آفات را از بین برده و باعث افزایش عملکرد محصول میشود.
یکی از مهمترین ویژگیهای سم اتیون، قدرت اثرگذاری آن بر روی انواع مختلف آفات از جمله کنهها، شتهها، تریپسها و شپشکها است. این سم بهسرعت در بدن آفات تأثیر گذاشته و آنها را از بین میبرد.
برخلاف برخی سموم که نیاز به تکرار مداوم دارند، اتیون به دلیل خاصیت سیستمیک، وارد بافتهای گیاه شده و برای مدت طولانی اثرگذاری دارد.
استفاده از اتیون به دلیل ماندگاری بالا و پوشش وسیع حشرات هدف، نیاز به استفاده از چندین نوع سم را کاهش داده و هزینههای کشاورزی را کم میکند.
برخی از آفات به مرور نسبت به سموم شیمیایی مقاوم میشوند، اما اتیون به دلیل عملکرد متفاوت خود، هنوز هم در کنترل آفات مقاوم مؤثر است.
اتیون میتواند روی زنبورها و حشرات مفید گردهافشان تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل، باغداران و زنبورداران باید در استفاده از این سم بسیار محتاط باشند.
ماندگاری طولانی این سم ممکن است منجر به آلودگی خاک، منابع آبی و کاهش کیفیت زیستمحیطی شود.
در صورتی که اتیون بهطور مداوم و بدون تناوب با سایر سموم استفاده شود، امکان ایجاد مقاومت در آفات وجود دارد.
استفاده نادرست از این سم میتواند باعث مسمومیت در انسان و دام شود. علائم مسمومیت شامل سرگیجه، تهوع، مشکلات تنفسی و کاهش هوشیاری است.
سم اتیون یکی از حشرهکشهای قوی از گروه ارگانوفسفرهها است که در مبارزه با طیف وسیعی از آفات در زراعت و باغداری کاربرد دارد. این سم با اثرگذاری سریع، ماندگاری بالا و خاصیت سیستمیک یکی از گزینههای مؤثر برای کنترل آفات مقاوم به سایر سموم محسوب میشود. بااینحال، رعایت نکات ایمنی و مدیریت صحیح مصرف آن ضروری است تا از خطرات زیستمحیطی و ایجاد مقاومت در آفات جلوگیری شود.